Ἐνορία Ἁγίου Νικολάου Σιάτιστας

Κάθε χώρα και κάθε τόπος έχει τα δικά του έθιμα. Οποιαδήποτε τοπική κοινωνία διατηρεί και τιμάει τα έθιμά της και με αυτή την παράδοσή της πορεύεται μέσα στην ιστορία. Η Ορθόδοξος Εκκλησία, ως το σώμα του Χριστού, ως Ουράνια Πολιτεία και ως Κιβωτός Σωτηρίας, έρχεται συχνά σε επαφή με διάφορα έθιμα. Μπορούμε να διακρίνουμε τη στάση της Εκκλησίας απέναντι στα τοπικά έθιμα σε τρεις μεγάλες κατηγορίες.

Αποδοχή και εκκλησιοποίηση ενός εθίμου: Πρόκειται για έθιμα τα οποία όχι μόνο αποδέχεται η Εκκλησία, αλλά επιπλέον τους προσδίδει και εκκλησιαστικό νόημα. Τέτοια έθιμα είναι οι κλαδαριές (αναπαράσταση της φωτιάς που άναβαν οι βοσκοί τη νύχτα των Χριστουγέννων γα να ζεσταθούν), το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών (ανάμνηση του θαυμαστού χρωματισμού των αυγών σε κόκκινο χρώμα που επιτέλεσε η οσία Μαρία η Μαγδαληνή μπροστά στον αυτοκράτορα Τιβέριο Καίσαρα), τα κόλλυβα των μνημοσύνων (ανάμνηση της δια των κολλύβων σωτηρίας των χριστιανών του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος), τα χριστόψωμα, τα χριστοκούτσουρα κλπ.

Αποδοχή αλλά μη εκκλησιοποίηση ενός εθίμου: Πρόκειται για έθιμα που αποδέχεται η Εκκλησία αλλά δεν τους έχει προσδώσει εκκλησιαστικό νόημα. Παραδείγματα τέτοιων εθίμων είναι οι Μωμόγεροι, το «τάισμα» της βρύσης, οι Γουρουνοχαρές (σε αρτήσιμες ημέρες), τα «Κόλιντα Μπάμπω», τα Μπαμπαλιούρια, τα κλωνάρια στα τζάκια, το «πάντρεμα» της φωτιάς κλπ.

Αποστασιοποίηση, απαγόρευση εφαρμογής εντός εκκλησιαστικού χώρου και σαφέστατα μη εκκλησιοποίηση του εθίμου: τα Καρναβάλια, οι Γουρουνοχαρές (σε νηστίσιμες ημέρες), οι πυροβασίες, το κάψιμο του Ιούδα κλπ.

Το κάψιμο του Ιούδα αποτελεί την τιμωρητική και εκδικητική καταδίκη του Ιούδα στον δια της πυράς θάνατο. Διδάσκει το μίσος, την βαρβαρότητα, την μνησικακία και την δημόσια διαπόμπευση. Και ενώ οι προθέσεις όσων ετοιμάζουν το κάψιμο του Ιούδα μπορεί να είναι αγαθές και καλοπροαίρετες, το αποτέλεσμα είναι η διδασκαλία ενός ήθους που δεν χαρακτηρίζει το πρόσωπο του Χριστού. Διότι ενώ ο Ιούδας πλησίασε τον Χριστό για να τον προδώσει (και ο Χριστός ως Θεός που ήταν το γνώριζε πολύ καλά αυτό), εν τούτοις ο Χριστός προσφώνησε τον Ιούδα «ἑταῖρε, ἐφ᾿ ᾧ πάρει;», δηλαδή «φίλε, γιατί ήλθες;». Ο Χριστός αποκαλεί τον Ιούδα φίλο του και σε αντίθεση με το κάψιμο του Ιούδα, μας διδάσκει αμνησικακία, συγχωρητικότητα και πραότητα. Τη στιγμή που οι σταυρωτές και το παρευρισκόμενο πλήθος, κλήρος και λαός, χλεύαζαν και ειρωνεύονταν τον Χριστό, τη στιγμή που οι αφόρητοι πόνοι καταπονούσαν το σώμα του Χριστού στα όρια της ανθρωπίνης φύσεώς Του, ο ίδιος ο Χριστός παρακαλούσε τον Θεό Πατέρα να τους συγχωρέσει όλους διότι «οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι», διότι δηλαδή εξαπατήθηκαν και δεν φταίνε! Εξάλλου η Εκκλησία ουδέποτε καταδικάζει τον αμαρτωλό άνθρωπο, αλλά μόνο την αμαρτία του ανθρώπου. Γι΄ αυτό και στην Ορθόδοξη Ανατολή, ουδέποτε υιοθετήθηκε η πρακτική του «καψίματος των μαγισσών», που ταλαιπώρησε τόσο βάναυσα τον Δυτικό κόσμο σε όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα!

Μέσα στη χαρά της Αναστάσεως, την φωτεινότερη και λαμπρότερη ημέρα του έτους, στο αποκορύφωμα του θριάμβου της Αγάπης έναντι του σκότους, μία ημέρα που οι χριστιανοί δεν καταλύουν ούτε λάδι και αναμένουν με λαχτάρα να κοινωνήσουν το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας, την ημέρα που οι λαμπάδες των χριστιανών φέρουν το Άγιο Φως από τα Ιεροσόλυμα, την ημέρα που ακόμα και ο φυσικός κόσμος στέκεται σιωπηλός, θα ήταν εντελώς παράλογο, ανήθικο, τερατώδες και αδιανόητο, φωτιές εκδίκησης και μίσους (υπό την αιγίδα της εκκλησίας και με το πρόσχημα της εκκλησιαστικής παραδόσεως!) να καίνε τον Ιούδα και να στρέφουν την προσοχή των πιστών από την Ουράνια φωτοχυσία και τον Αναστημένο Χριστό, στο σκοτάδι της κακίας και τον προδότη Ιούδα!

Εάν κάποιοι επιμένουν να θέλουν να κάψουν τον Ιούδα και δεν τους αρκούν οι αιώνες φλόγες της κολάσεως που ασίγαστα κατακαίουν τον Ιούδα, ας τον κάψουν εκτός του εκκλησιαστικού χώρου. Η Εκκλησία της Ελλάδος έχει εκδώσει σειρά Εγκυκλίων που απαγορεύουν εντός του χώρου της το κάψιμο του Ιούδα.

Ολοκληρώνοντας το κείμενο αυτό παραθέτουμε από τοπική ιστοσελίδα επίκαιρο απόσπασμα από έναν λόγο του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου: «Ακόμη κι’ αν θέλει ο Θεός να σου συγχωρήσει τις αμαρτίες, δεν Του το επιτρέπεις εσύ, επειδή δεν συγχωρείς τις αμαρτίες του αδελφού σου. Διότι, αν εσύ ο ίδιος εκδικηθείς και επιτεθείς εναντίον του, είτε με λόγια, είτε με ανάλογες συμπεριφορές, είτε με κατάρες, ο Θεός δεν θα επέμβει πλέον, αφού εσύ ανέλαβες την τιμωρία Του. Και όχι μόνο δεν θα επέμβει, αλλά και από σένα θα ζητήσει λόγο, διότι φέρθηκες υβριστικά προς Αυτόν.»

Η Εκκλησία δεν εναντιώνεται σε όσα έθιμα δεν είναι εκκλησιαστικά, αλλά αφενός δεν τα εντάσσει στην λειτουργική της ζωή, αφετέρου οφείλει να προστατέψει το ποίμνιό της ενημερώνοντας υπεύθυνα για την αποφυγή ενδεχομένων πνευματικών ολισθημάτων. Το κείμενο αυτό δεν έχει ελεγκτικό χαρακτήρα αλλά πληροφοριακό και ποιμαντικό, ενώ για λόγους συντομίας και απλότητας δεν χρησιμοποιήθηκαν θεολογικοί όροι και πατερικά κείμενα.

ΕΚ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΣΙΣΑΝΙΟΥ ΚΑΙ ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ

ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ 

Ἀ­πρί­λιος 2023

Ἕνα κάθε μήνα.

Εἶ­παν: «Ἄν ἀρ­γοῦ­σε νά ἔλ­θει ὁ Χρι­στός στή γῆ, θά εὕ­ρι­σκε τό πτῶ­μα τῆς ἀν­θρω­πό­τη­τας…». Τέ­τοι­α ἦ­ταν ἡ κα­τά­στα­ση ἐ­κεί­νη τήν ἐ­πο­χή. Ἡ ἀ­πο­στα­σί­α τοῦ ἀν­θρώ­που ἀ­πό τόν Θε­ό τόν ἄν­θρω­πο τόν εἶ­χε κά­νει ἀ­πάν­θρω­πο. Καί ἔ­γι­νε ὁ Θε­ός ἄν­θρω­πος, γιά νά ἐ­πα­να­φέ­ρει τόν ἄν­θρω­πο ὄ­χι ἁ­πλῶς στήν προ­η­γού­με­νη θέ­ση του, ἀλ­λά νά τόν ἀ­νε­βά­σει πιό πά­νω, νά τόν κά­νει θε­ό κα­τά χά­ριν!

Ὁ Ἠ­λί­ας Μη­νιά­της, στίς δι­δα­χές του, ἀ­πο­ρεῖ καί λέ­ει: «Πῶς ἔ­κα­μεν ὁ Θε­ὸς τὸν ἄν­θρω­πον καὶ πῶς ἔ­κα­μεν ὁ ἄν­θρω­πος τὸν Θε­όν! Ὁ Θε­ὸς μέ­σα εἰς τὸν πα­ρά­δει­σον τῆς τρυ­φῆς ἔ­λα­βε χῶ­μα ἀ­πὸ τῆς γῆς, τὸ ἔ­πλα­σε μὲ τὰς χεῖ­ράς του, τὸ ἐμ­ψύ­χω­σε μὲ τὴν πνο­ήν του, τὸ ἐ­τί­μη­σε μὲ τὴν εἰ­κό­να του καὶ ἐ­ποί­η­σε τὸν ἄν­θρω­πον. Ὁ ἄν­θρω­πος ἐ­πά­νω εἰς τὸ ὄ­ρος τοῦ Γολ­γο­θᾶ ἐ­κα­τά­στη­σε τὸν Θε­ὸν χω­ρὶς μορ­φήν, χω­ρὶς πνο­ήν, ὅ­λον αἷ­μα, ὅ­λον πλη­γὰς προ­ση­λω­μέ­νον εἰς ἕ­να ξύ­λον. Βλέ­πω ἐ­δῶ ἕ­ναν Ἰ­η­σοῦ Χρι­στὸν κα­θὼς τὸν ἐ­κα­τά­στη­σεν ὁ ἄν­θρω­πος, χω­ρὶς κάλ­λος, χω­ρὶς εἶ­δος ἀν­θρώ­που, ἐ­στε­φα­νω­μέ­νον μὲ ἀ­κάν­θας, κα­τά­δι­κον, ἄ­τι­μον, ἐν μέ­σῳ δύ­ο λη­στῶν, εἰς τὴν ἀ­γω­νί­αν τοῦ πλέ­ον ἐ­πω­δύ­νου θα­νά­του…»

Ἄν, ἀ­γα­πη­τοί μου ἀ­δελ­φοί, οἱ ἄν­θρω­ποι, μέ­σα στό βά­θος τῆς κα­κί­ας τους, κα­τόρ­θω­σαν νά σταυ­ρώ­σουν τόν Θε­άν­θρω­πο, πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρο κα­τορ­θώ­νουν νά σταυ­ρώ­νουν τούς συ­ναν­θρώ­πους τους!

Ὅ­σο βα­δί­ζου­με πρός τά ἔ­σχα­τα τῆς Ἱ­στο­ρί­ας τῆς ἀν­θρω­πό­τη­τας, τό­σο ἡ κα­κί­α πλε­ο­νά­ζει. Εἶ­ναι τό φυ­σι­κό ἀ­πο­τέ­λε­σμα τῆς ἀ­πο­στα­σί­ας τῶν ἀν­θρώ­πων ἀ­πό τόν ἀ­λη­θι­νό Θε­ό. Οἱ ἄν­θρω­ποι χω­ρίς Θε­ό, μό­νο κα­κό μπο­ροῦν νά προ­ξε­νή­σουν. Καί τό βλέ­που­με. Βλέ­που­με πο­λέ­μους, ξε­ρι­ζω­μούς, ἀ­δι­κί­ες, ἐγ­κλή­μα­τα, ἀ­νη­θι­κό­τη­τες, ρα­δι­ουρ­γί­ες, συ­κο­φαν­τί­ες…Βλέ­που­με κρά­τη ἰ­σχυ­ρά ἐ­ναν­τί­ον ἀ­δυ­νά­των. Συ­να­σπι­σμούς κρα­τῶν νά ἐ­πι­βάλ­λουν τό ἄ­δι­κο ″δί­και­ο″ στήν οἰ­κου­μέ­νη. Βλέ­που­με πλου­σί­ους κα­τά πτω­χῶν. Ἰ­σχυ­ρούς τῆς ἡ­μέ­ρας κα­τά τοῦ συ­νό­λου τοῦ λα­οῦ. Δι­ε­στραμ­μέ­νους κα­τά ἁ­πλῶν ἀν­θρώ­πων. Γο­νεῖς ἐ­ναν­τί­ον ἀ­νυ­πε­ρά­σπι­στων ἐμ­βρύ­ων. Τόν κά­θε δυ­να­τό τῆς στιγ­μῆς κα­τά τοῦ κά­θε ἀ­δυ­νά­του.

Καθ᾽ ὅ­λη τή διά­ρκεια τῆς Ἱ­στο­ρί­ας ἄν­θρω­ποι σταυ­ρώ­νουν ἀν­θρώ­πους!

Γι᾽ αὐ­τό ἦρ­θε ὁ Θε­ός καί ἔ­γι­νε ἄν­θρω­πος καί σταυ­ρώ­θη­κε∙ γιά νά στα­μα­τή­σουν οἱ ἄν­θρω­ποι νά σταυ­ρώ­νουν τούς συ­ναν­θρώ­πους τους.

Καί αὐ­τό ἔ­γι­νε πραγ­μα­τι­κό­τη­τα: Ἔ­χου­με τούς ἀν­θρώ­πους τοῦ Θε­οῦ∙ εἶ­ναι ὅ­λοι ἐ­κεῖ­νοι πού ἀ­κο­λου­θοῦν πι­στά τόν σταυ­ρω­μέ­νο Κύ­ριο Ἰ­η­σοῦ Χρι­στό καί δέ­χον­ται καί τόν Λό­γο του καί τή ζω­ή του.

Κά­θε και­νούρ­γιος ἄν­θρω­πος ὁ ὁ­ποῖ­ος ξε­κι­νᾶ νά ἀ­κο­λου­θεῖ τόν ἐ­σταυ­ρω­μέ­νο Θε­άν­θρω­πο Ἰ­η­σοῦ Χρι­στό, μει­ώ­νει τό στρα­τό­πε­δο τοῦ κα­κοῦ καί συν­τε­λεῖ στήν ἐ­λάτ­τω­ση τῶν ὑ­πο­ψη­φί­ων νά σταυ­ρω­θοῦν.

Ὁ Χρι­στός σέ ὅ­λη τή διά­ρκεια τῆς Ἱ­στο­ρί­ας βα­δί­ζει μπρο­στά μας σταυ­ρω­μέ­νος. Ἄν ἀ­κο­λου­θή­σου­με τά χνά­ρια του, θά τόν συ­ναν­τή­σου­με πά­λι μπρο­στά μας ἀ­να­στη­μέ­νο. Ἄν ἐ­πι­λέ­ξου­με τή δι­κή μας σταύ­ρω­ση, δέν θά ὑ­πάρ­ξει ἄλ­λος σταυ­ρω­μέ­νος. Καί ὄ­χι μό­νο αὐ­τό, ἀλ­λά καί θά φθά­σου­με ἀ­να­στη­μέ­νοι στήν οὐ­ρά­νια Βα­σι­λεί­α.

Ἤ­δη πε­τύ­χα­με τόν σκο­πό μας! Ἤ­δη μοι­ά­σα­με τό Χρι­στό! Τί ἄλ­λο θέ­λου­με;

Μέ πολ­λές σταυ­ρο­α­να­στά­σι­μες εὐ­χές!

(†) Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Λ. Βασιλείου

Με την παρουσία πιστών και την δέουσα κατάνυξη τελέστηκε το απόγευμα της Παρασκευής 31 Μαρτίου 2023, ο Ακάθιστος Ύμνος προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Σιάτιστας, από τον πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεως μας Αρχιμανδρίτη π. Νικόλαο και πλαισιωμένος από τους Ιερείς της ενορίας μας, ενώπιον της Ιεράς και θαυματουργής εικόνας της Παναγίας Ελεούσας από την Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μικροκάστρου και τα Ιερά Λείψανα του Αγίου Παρθενίου, Αγίου Κοσμά Αιτωλού και Αγίου Τρύφωνα.

Στο τέλος της ακολουθίας ο π. Νικόλαος μίλησε σχετικά για τον ύμνο του Ακαθίστου και για κάθε οίκο ξεχωριστά.

Μια ώρα περίπου αργότερα από το τέλος της Ακολουθίας τελέστηκε και Ιερά Αγρυπνία του Ακαθίστου μέσα σε κλίμα κατάνυξης και ευγνωμοσύνης προς το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου.