Με κατάνυξη εορτάστηκε η Παγκόσμιος Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού, ο οποίος αποτελεί το σύμβολο της σωτηρίας και η πηγή του αγιασμού, στην Ενορία του Αγίου Νικολάου στη Σιάτιστα.
Την πανηγυρική Θεία Λειτουργία τέλεσε ο εφημέριος της Ενορίας π. Νέστορας Γκουρομίσιος.
Στο τέλος της Δοξολογίας, και ενώ οι ιεροψάλτες έψαλαν το ασματικό «Άγιος ο Θεός», ο λειτουργός π. Νέστορας βγήκε από το Άγιο Βήμα, από την αριστερή (βόρεια) πύλη, με τον Τίμιο Σταυρό υψωμένο ψηλά. Οι ιεροψάλτες προπορεύονταν, ο νεωκόρος θυμίαζε και το εκκλησίασμα ακολουθούσε.
Αφού τον περιέφερε μέσα στον Ναό, στάθηκε στον σολέα, μπροστά από την Ωραία Πύλη όπου τέλεσε την καθιερωμένη κατανυκτική τελετή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Μετά την τελετή, για ευλογία, ο Ιερέας μοίρασε στους πιστούς κλώνους βασιλικού του Σταυρού, συνήθεια που πηγάζει από την παράδοση, που αναφέρει ότι στο μέρος όπου βρέθηκε ο Τίμιος Σταυρός είχε φυτρώσει το αρωματικό αυτό φυτό.
Στη συνέχεια τελέσθηκε η πανηγυρική Θεία Λειτουργία.
Το απόγευμα της εορτής, μετά τον Εσπερινό, ο π. Νέστορας έψαλε τους χαιρετισμούς του Τιμίου Σταυρού.
Η Εκκλησία επιτάσσει την ημέρα αυτή αυστηρή νηστεία, επειδή φέρει τα ίσα με την Μεγάλη Παρασκευή.
Σύμφωνα με την παράδοση, το 326 η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Αυγούστα Ιουλία Φλαβία Ελένη, μετέβη στους Αγίους Τόπους για να φέρει στο φως τα διάφορα μέρη στα οποία έζησε και δίδαξε ο Ιησούς Χριστός. Στα Ιεροσόλυμα πραγματοποίησε μεγάλες ανασκαφές, για να βρεθούν οι τόποι της Σταύρωσης και της Ανάστασης στον λόφο του Γολγοθά. Η μετέπειτα Αγία Ελένη οδηγήθηκε στην εύρεση του Τιμίου Σταυρού από ένα αρωματικό φυτό που φύτρωνε στο μέρος εκείνο, τον γνωστό μας βασιλικό. Ύστερα από επίπονες ανασκαφές βρέθηκαν τρεις σταυροί, ο ένας του Κυρίου και οι άλλοι των δύο ληστών.
Οι εκκλησιαστικοί ιστορικοί Φιλοστόργιος και Νικηφόρος αναφέρουν ότι, ο Σταυρός του Κυρίου διαπιστώθηκε ύστερα από θαύμα, όταν τοποθετήθηκε πάνω σε νεκρή γυναίκα η οποία αναστήθηκε. Στη θέση αυτή υπήρχε ο ναός της Αφροδίτης, που είχε ανεγείρει το 135 ο ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, μετά τη δεύτερη καταστροφή της Ιερουσαλήμ. Η Ελένη, αφού διέταξε να τον γκρεμίσουν, έχτισε στη θέση του τον περικαλλή Ναό της Αναστάσεως, ο οποίος αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του Χριστιανισμού. Ο Σταυρός του Κυρίου παραδόθηκε στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο, ο οποίος τον τοποθέτησε στον ναό της Αναστάσεως στις 14 Σεπτεμβρίου 335.
Η δεύτερη Ύψωση του Τιμίου Σταυρού σχετίζεται με τους Βυζαντινο-Περσικούς Πολέμους (602-628). Το 614 οι Πέρσες κυρίευσαν την Παλαιστίνη και αφού τη λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα ιερά προσκυνήματα του Χριστιανισμού, πήραν μαζί τους ως λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό. Οι πυρολάτρες Πέρσες θεώρησαν τον Σταυρό μαγικό, εξαιτίας κάποιων θαυμάτων που έγιναν και τον προσκυνούσαν. Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, μετά την οριστική νίκη του εναντίον των Περσών το 628, ανέκτησε το ιερό σύμβολο της Χριστιανοσύνης και το μετέφερε αρχικά στην Κωνσταντινούπολη (14 Σεπτεμβρίου 629), όπου αποτέλεσε μέρος του θριάμβου του και στη συνέχεια τον πήγε στα Ιεροσόλυμα.